België behoudt sterke positieve impact voor klinisch onderzoek binnen Europa, maar actie nodig
Sinds 2017 voert Deloitte elk jaar voor pharma.be een analyse uit van de voetafdruk van klinische studies in België en de positionering van ons land op Europees niveau. Deze studie geeft niet alleen een analyse van de statistieken over klinische studies in België, maar ook een vergelijking van de kenmerken tussen België en een selectie van negen Europese landen (Duitsland, Denemarken, Spanje, Estland, Frankrijk, Nederland, Polen, het Verenigd Koninkrijk en Zweden).
Een dynamische omgeving voor klinisch onderzoek is essentieel voor de vooruitgang van de gezondheidszorg en de wetenschap ten voordele van patiënten, gezondheidswerkers en onderzoekers van een land. Deze studie zal het mogelijk maken om de veranderingen in het aantal klinische studies en hun kenmerken (onderzoeksfase, therapeutisch gebied) in België over de jaren heen te volgen, en bijgevolg de competitiviteit van ons land in Europa op dit gebied, en om te zien hoe de omgeving kan worden versterkt om ervoor te zorgen dat België een centrum voor klinische studies blijft.
Ontdek het rapport van Deloitte
Waarom klinische studies zo belangrijk zijn
Klinische studies laten toe om te testen of een vaccin of geneesmiddel goed werkt én veilig is voor mensen. Deze studies vormen dan ook een cruciale fase in de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen. Ze bieden bovendien waardevolle inzichten in hoe je ziekten kan behandelen of voorkomen. Dat kan op zijn beurt weer input geven voor nieuw fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, wat op langere termijn tot nieuwe doorbraken kan leiden. Voor patiënten betekenen klinische studies in de eerste plaats een potentiële gratis toegang tot de nieuwste behandelingen nog voor deze op de markt zijn.
Bouwen op een sterk ecosysteem
Om zoveel mogelijk patiënten de kans te geven om deel te nemen, is het dan ook essentieel dat er in ons land diverse klinische studies plaatsvinden. Een klinische studie zet je evenwel niet zomaar op. Je hebt daarvoor een uitstekende samenwerking nodig tussen partners die over excellente kennis en expertise beschikken en state-of-the-art infrastructuur hebben. Uiteraard zijn de biofarmaceutische bedrijven in eerste instantie aan zet. Maar zij moeten kunnen bouwen op een gerenommeerde wetenschappelijke gemeenschap, op kwaliteitsvolle onderzoekscentra en ziekenhuizen evenals op een klinische beroepsbevolking, op een faciliterend regelgevend kader en op ervaren overheidsagentschappen.
België blijft bij de Europese koplopers
Die voorwaarden heeft België tot nog toe uitstekend weten in te vullen. Ons land is daardoor een aantrekkelijke uitvalsbasis voor klinische studies. Dat blijkt ook uit het jaarlijkse rapport van Deloitte over de positie van België in Europa op het vlak van klinisch onderzoek. De voorbije tien jaar stond ons land telkens stevig in de Europese top 3 als locatie voor klinische studies. Het jaarrapport van 2023 bevestigt deze toppositie, al vallen er ook duidelijke aandachtspunten te noteren.
Wat het aantal goedgekeurde klinische studies per inwoner in de voorbije vijf jaar betreft, staat ons land op de tweede plaats, na Denemarken. Echter, Spanje en Polen wisten in de voorbije tien jaar een groei op te tekenen. In alle andere onderzochte Europese landen, ook in België, daalde het aantal klinische studies.
Sterk in fase 1 en First-In-Human
Als we inzoomen op de diverse fasen van klinische studies, dan zien we dat België het tegenover de andere onderzochte landen uitstekend blijft doen op het vlak van fase 1 en FIH. FIH staat voor First-In-Human en verwijst naar de cruciale stap van een klinisch onderzoek waarbij een geneesmiddel voor het eerst bij mensen wordt uitgetest. Hoewel we een daling in absolute cijfers zien, heeft FIH verhoudingsgewijs de voorbije jaren in België nog aan belang gewonnen. Het aandeel fase 1-studies blijft in België hoger dan in de cohort van Europese landen.
Onderzoek naar kankerbehandelingen blijft bovenaan
Kijken we naar de types ziekten waarvoor klinische studies worden opgezet, dan staat het onderzoek naar kankerbehandelingen afgetekend bovenaan: 31 % van de klinische studies is aan dit domein gewijd. Toch daalt het klinisch onderzoek naar kankerbehandelingen sneller dan het totaalaantal klinische studies in België. Zo vonden er in 2023 bijna één vijfde minder klinische studies voor kankerbehandelingen plaats dan in het jaar daarvoor, terwijl het totaalaantal slechts met 9 % daalde.
Grote positieve impact blijft
Ondanks het globaal dalende aantal klinische studies in België, blijft ons land binnen Europa een onmiskenbaar sterke impact hebben. Bekijken we het aandeel klinische studies van ons land tegenover ons aandeel in bevolkingsaantal binnen de EU-27, dan zien we een duidelijk positief beeld:
Dat we als relatief klein land zoveel impact kunnen maken, hebben we volgens het rapport van Deloitte onder meer te danken aan onze sterke regelgevende en wetenschappelijke expertise en de kwaliteit van onze centra voor klinisch onderzoek.
Maar actie nodig
Deze troeven zijn evenwel niet voldoende om onze koppositie te behouden. Als belangrijke werkpunten haalt Deloitte de rekrutering van patiënten en de lange opstarttijd voor klinische studies in ons land aan en het implementeren van nieuwe technologieën. Dit laatste zal nog belangrijker worden, gezien de snelle evoluties in het landschap van klinische studies. Willen we voor onze patiënten en voor de Belgische economie onze leiderspositie op het vlak van innovatieve geneesmiddelen behouden, dan zullen we met het hele Belgische ecosysteem voor klinisch onderzoek deze aandachtspunten ter harte moeten nemen en onze samenwerking nog versterken.
Schrijf je in op onze nieuwsbrief
Wil je op de hoogte blijven van het reilen en zeilen binnen de farma-industrie, schrijf je dan in op onze nieuwsbrief!