Zonder octrooien geen innovatie

Het is niet alleen het jaar waarin het unitaire octrooi en het eengemaakte octrooigerecht systeem eindelijk van kracht wordt, maar ook het jaar waarin de Europese Commissie haar voorstel voor een “Patent package” zal bekend maken. Dit pakket luidt toekomstige aanpassingen in voor diverse sectoren, en in het bijzonder voor de farma sector. Daarbij komt nog dat er ook in het kader van de “Pharmaceutical Strategy for Europe” voorstellen op tafel liggen die zouden raken aan IP bescherming.

Welk voorstel er uiteindelijk ook uit de bus zal komen, één ding is zeker: het zal een grote impact hebben op de manier waarop farmaceutische innovatie gecreëerd wordt in de komende jaren.

Dat is in het bijzonder belangrijk voor ons land, dat één van de innovatieleiders voor life sciences in Europa is. Zo werden er vorig jaar bij het Europees Octrooibureau (EPO) 1071 Belgische patenten aangevraagd die betrekking hebben op chemie, farma en biotechnologie [1]. Dat is het hoogste aantal ooit! Octrooien en co liggen aan de kern van innovatie voor onze sector, en zorgen ervoor dat nieuwe – baanbrekende – geneesmiddelen ontwikkeld worden. Zo krijgen patiënten toegang tot de geneesmiddelen van de toekomst.

Dit wordt niet overal zo gezien. In recente berichten worden sterke octrooien niet positief onthaald, maar eerder gezien als een hinderpaal die moet worden weggewerkt. De hardnekkigste misvatting allicht is dat octrooien van (bio)farmaceutische bedrijven rechtstreeks leiden tot een beperkte toegang tot nieuwe geneesmiddelen en onevenredig hoge prijzen.

De vraag of het evenwicht tussen innovatie, betaalbaarheid en voorradigheid van geneesmiddelen wel goed zit, is terecht [2]. Maar zo een kritische denkoefening vraagt eerst en vooral om een correct begrip van het belang van IP rechten voor de innovatieve (bio)farmaceutische sector.

Daarvoor gelden enkele basics:

IP-rechten zijn bedoeld om innovatie aan te moedigen op een moment waarop het voor een uitvinder verre van zeker is of er in zijn/haar toekomst een “eureka” moment ligt. Komen tot een succesvolle uitvinding lijkt evident eens die er is, maar dit is een verkeerde manier om het te bekijken. Onderzoek is een kwestie van vóóruit kijken om de stap in het onbekende te zetten.

Dat is in het bijzonder belangrijk in een sector waar onderzoek gepaard gaat met grote risico’s, lage slaagkansen en torenhoge investeringen. Er is een zeer lange weg te gaan van één beloftevolle molecule tot een succesvol geneesmiddel dat veilig, werkzaam en kwalitatief is voor een brede patiënten populatie. Daarvoor is een speciaal type investeerder nodig die kan omgaan met grote onzekerheid [3]. Een octrooi biedt hen de stimulans om de gok te wagen door een perspectief te geven op een tijdelijk monopolie als “return on investment”.

Daarbij is veel aandacht besteed aan een fair evenwicht in het systeem.

• Lego model: blok per blok vooruitgang brengen - Enerzijds is dat fair evenwicht inherent aan de basis principes van het octrooisysteem. Dit gaat uit van een “contract with society”: de uitvinder krijgt een tijdelijk monopolie, maar in ruil moet de uitvinding bekend gemaakt worden zodat iedereen na het verstrijken van die exclusiviteit die kan namaken en er verder op voortbouwen. Dit noemen we het Lego model: blokje per blokje kan er zo worden verder gebouwd aan de innovatie van morgen [4]. Een beperkte periode exclusiviteit ruimt dus al gauw plaats voor een langdurige positieve impact op gezondheid.
  
   
• Investeren in innovatie en in gezondheid - Anderzijds gaat dat fair evenwicht op voor de waarde die innovatie brengt: voor patiënten, voor gezondheidszorgsystemen, voor besparingen in andere delen van het gezondheidssysteem en voor de samenleving in het algemeen. Door het geven van octrooien wordt geïnvesteerd in de meerwaarde die farmaceutische innovatie kan brengen. Het redt letterlijk mensenlevens.

Een bijzonder innovatie ecosysteem is één van de sterktes  van ons land. Daarin spelen academici, onderzoekers, incubators en industriële leiders elk een rol om de innovatiemotor draaiende te houden en België op de kaart te zetten voor wat betreft onderzoek en ontwikkeling van geneesmiddelen. Rond deze Onderzoek en Ontwikkeling (O&O) bestaat een belangrijke research gemeenschap die evenzeer baat heeft bij een goed werkend IP systeem.

Deze diverse troeven die ons land haalt uit de meerwaarde van innovatief O&O, is geen kwestie van geluk, maar van een bewust pro innovatie beleid. Op dat vlak zijn er in het verleden keuzes gemaakt om bedrijven ertoe aan te zetten hun intellectuele eigendom naar België te halen en van dit land het centrum van hun onderzoek te maken.

Op World IP Day moeten we durven vóóruit te kijken, en goed te beseffen dat ingrijpen in dit kwetsbaar ecosysteem nefaste gevolgen kan hebben. Een omgeving creëren waar innovatie floreert en briljante uitvindingen worden gestimuleerd, gaat hand in hand met een sterke bescherming van intellectuele eigendom. Snijden in intellectuele eigendomsbescherming voor baanbrekende uitvindingen, betekent daarentegen minder brandstof voor een nieuwe golf van (bio)farmaceutische innovatie [5]. Daarom pleit pharma.be voor een eerlijk debat over een evenwichtig IP systeem ten voordele van het volledig innovatie ecosysteem, vanuit een correct begrip van de feiten.