1500 extra jobs per jaar: hoe krijgen we die ingevuld?

De komende drie tot vijf jaar heeft de biofarmasector in ons land nood aan zowat 7500 nieuwe werknemers. Dat zijn gemiddeld minstens 1500 extra jobs per jaar. De instroom van nieuw talent uit relevante studierichtingen is echter onvoldoende om aan die vraag te voldoen. Er zijn dus dringend extra maatregelen nodig om meer lokaal en internationaal talent op te leiden en aan te trekken. Dat blijkt uit een studie in opdracht van de industriepartners, waaronder pharma.be

De jobgroei in de Belgische biofarmasector kent al jaren een sterk stijgende trend. Sinds 2015 zijn er zowat 8000 jobs bijgekomen, goed voor een stijging van de sectorale tewerkstelling met 23 % tot meer dan 40 000 jobs. Een studie uitgevoerd door Deloitte voor het Observatorium voor de Farmaceutische Industrie (OFI), voorspelt de komende jaren een verdere toename met bijkomend minstens 1500 directe jobs per jaar. Driekwart van die nieuwe jobs situeert zich in productie en onderzoek & ontwikkeling (O&O), maar ook voor digitalisering, kwaliteitscontrole en ondersteunde diensten zijn extra mensen nodig. Het gaat om een brede waaier aan uiteenlopende profielen en opleidingsniveaus.

Uit de analyse blijkt echter dat de instroom van nieuw talent te laag is om die jobgroei in te vullen. Zo kiezen nog te weinig studenten, in het bijzonder vrouwen en jongeren met een migratieachtergrond, voor een technische of wetenschappelijke STEM-opleiding. Er is ook te weinig mobiliteit tussen de arbeidsmarkten in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Bedrijven vullen de talentkloof momenteel voornamelijk op door permanente bijscholing en het aantrekken van buitenlands talent, maar ook daar botst de sector stilaan op zijn limieten. Zonder extra maatregelen dreigen dus heel wat jobkansen onbenut te blijven.

Het Observatorium voor de Farmaceutische Industrie, onder voorzitterschap van Sonja Willems, heeft daarom op basis van de resultaten van de studie een reeks aanbevelingen geformuleerd. De klemtoon ligt daarbij op meer lokaal talent opleiden en meer internationaal talent aantrekken én behouden. Ook het huidige talent – de bestaande werknemers – dient via levenslang leren optimaal voorbereid te worden op de toenemende digitalisering en de nieuwste gezondheidstherapieën.

België geniet een ijzersterke reputatie in geneesmiddelenonderzoek en farmaproductie, maar trekt ook steeds meer investeringen aan voor de bijzonder complexe en biotechnologische productie van zogenaamde ATMP’s (Advanced Therapy Medicinal Products), gebaseerd op cellen, genen en weefsels. Bij dergelijke zeer strategische investeringen is de beschikbaarheid van talent een doorslaggevende factor in de concurrentiestrijd met andere landen. Ook dat komt naar voor uit de studie die de situatie in België vergelijkt met de buurlanden Nederland, Frankrijk en Duitsland maar ook kijkt naar het talentpotentieel in het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Denemarken en Zwitserland.

Op onderwijsvlak pleiten de industriepartners (pharma.be samen met bio.be en HST) daarom voor een geïntegreerde STEM-strategie – van kleuterklas tot universiteitsaula – om meer jongeren te motiveren voor een technische of wetenschappelijke studie- of beroepskeuze. Dat kan onder meer door een verdere uitbouw van duaal leren – waarbij een belangrijk deel van de lestijd plaatsvindt op de werkvloer – en een ruimer aanbod aan praktijkgerichte en kwaliteitsvolle bedrijfsstages van langere duur.

Er is ook meer wisselwerking en samenwerking nodig tussen de biofarma-industrie en het onderwijsveld. Zo hebben scholen moeite om bij te blijven met de nieuwste digitale infrastructuur en technologische trends. Initiatieven zoals duaal lesgeven kunnen helpen om het nijpende tekort aan vakleerkrachten op te vangen. Een nauwere interactie met tewerkstellingsdiensten als VDAB, Actiris en Forem kan meer werkzoekenden herscholen voor een job in farma of biotech.  

Daarnaast is er nood aan administratieve vereenvoudiging en fiscale steunmaatregelen om meer hoogopgeleid buitenlands talent te kunnen aantrekken. Het duurt momenteel te lang om werkvergunningen te verkrijgen en ook de erkenning van relevante buitenlandse diploma’s kan sneller en efficiënter. Een gebrek aan flexibiliteit in de taalwetgeving zorgt voor een beperkt aanbod aan Engelstalige masteropleidingen, wat een rem zet op de instroom van buitenlands talent, zowel studenten als lesgevers.

pharma.be doet samen met de andere industrie-partners een oproep aan de overheden op federaal én regionaal niveau om met deze aanbevelingen aan de slag te gaan.