Data en digitalisering

In een wereld die elke dag meer digitaal wordt, zijn de onderwerpen gegevens en gezondheidstechnologie veel besproken in de zakenwereld en behandeld door de media. Voor onze sector is het belang van gezondheidsgegevens enorm, maar gezien de gevoeligheid van dit soort gegevens moet hier zorgvuldig mee worden omgegaan.

Doorheen de levenscyclus van een geneesmiddel kunnen gezondheidsgegevens ingezet worden om onder andere

• Meer wetenschappelijke inzichten te verkrijgen in ziekten, wat leidt tot snellere diagnoses en nieuwe behandelingen.
• Het protocol van klinische proeven te optimaliseren en resultaten te vergelijken.
• Nieuwe therapieën te ontdekken met behulp van AI (Artificiële Intelligentie).
• Een beter begrip te krijgen van aandoeningen binnen bevolkingsgroepen, wat helpt bij het verbeteren van de kosteneffectiviteit van de zorg.
• Beter toezicht te houden op de veiligheid en het welzijn van patiënten.

Het gebruik van identificeerbare gegevens is niet toegestaan, wat betekent dat alle persoonlijke informatie van patiënten wordt beschermd. Een belangrijke technologie hierbij is de gefedereerde aanpak, waarbij gegevens gedecentraliseerd blijven en alleen geaggregeerde resultaten worden gedeeld. Dit minimaliseert het risico op privacy-inbreuken.

Gezondheidsgegevens zijn gevoelige data en kunnen voor onderzoek worden gebruikt mits naleving van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (GDPR) en de Belgische privacywetgeving. Deze regelgeving biedt een kader voor de bescherming van persoonlijke gegevens en stelt duidelijke eisen aan de manier waarop gegevens mogen worden gebruikt en gedeeld. Om verdere harmonisatie binnen het data-ecosysteem te bevorderen, hebben verschillende partners in het ecosysteem principes, richtlijnen en templates ontwikkeld voor het hergebruik van data.

Het delen van gegevens voor secundair gebruik is van onschatbare waarde voor iedereen in de zorgsector. Door bestaande gegevens te analyseren en te delen, kunnen zorgverleners betere zorgpaden ontwerpen en medisch onderzoek naar nieuwe behandelingen versnellen. Dit leidt tot innovatieve oplossingen en verbeterde behandelmethoden die de algehele kwaliteit van de zorg verhogen. Daarnaast helpt het secundair gebruik van gegevens bij het identificeren van trends en patronen in de gezondheidszorg, wat essentieel is voor de ontwikkeling van effectieve en efficiënte zorgstrategieën. Zo draagt het secundair gebruik van gegevens bij aan een voortdurend verbeterde zorgverlening en vooruitgang in medische innovaties.

Een paar voorbeelden kan je in de volgende studies terugvinden (in het Engels):

• https://www.darwin-eu.org/index.php/studies - Studies (darwin-eu.org)
• https://www.ema.europa.eu/system/files/documents/report/real-world-evidence-framework-support-eu-regulatory-decision-making-report-experience-gained_en.pdf real-world-evidence-framework-support-eu-regulatory-decision-making-report-experience-gained_en.pdf (europa.eu)

In een ecosysteem van gezondheidsgegevens dragen alle partners bij tot goed geïnformeerde waardebeslissingen, gebaseerd op optimale toegang tot Real World Data (RWD) en acceptatie van Real World Evidence (RWE) om een betere gezondheid voor patiënten te creëren. Ons doel is de fundamenten te leggen voor een ecosysteem van gezondheidsgegevens voor het volgende decennium, zodat België éénvan de meest aantrekkelijke landen blijft voor biofarmaceutisch onderzoek en investeringen.

Big Data is meer dan alleen gegevens. Voor de Belgische biotechsector is een ondersteunend ecosysteem essentieel. Dit ecosysteem omvat niet alleen gegevens, maar ook de benodigde vaardigheden, diensten, technische platforms, normen, wettelijke en organisatorische kaders, en financieringsmechanismen. Hoewel België geen onoverbrugbare achterstand heeft, zal het wel regelgevende en investeringsinspanningen moeten leveren om zich bij de koplopers in Europa te voegen en die positie te behouden.

Enkele voorbeelden van succesvolle initiatieven in andere landen:

1. Denemarken: In november 2015 zette Denemarken een éénloketsysteem op voor gezondheidsgegevens (Sundhedsstyrelsen). Dit systeem maakt gebruik van nationale (ziekte)registers en een overkoepelend biobankplatform.
2. Finland: De Finnen begrepen het potentieel van data voor de toekomst van biofarmaceutisch onderzoek. Ze kopieerden het Deense model en de Deense wetgeving en richtten in 2020 Findata op.
3. Frankrijk: In Frankrijk is de datahub een opmerkelijke samenwerking van 56 belanghebbenden. Dit initiatief bevordert het delen en analyseren van gezondheidsgegevens.
4. Europese farmaceutische strategie: Deze strategie leidde tot de oprichting van een EU-ruimte voor gezondheidsgegevens (EHDS).

België heeft alle troeven in handen om een ecosysteem van gezondheidsgegevens uit te bouwen en zijn positie te versterken. Het is tijd om ambitieuze stappen te zetten en gezamenlijk te werken aan betere gezondheidsresultaten voor patiënten.

België heeft tal van troeven. Er worden al veel gegevens verzameld, variërend van klinische resultaten en gegevens over de verkoop en het gebruik van geneesmiddelen tot genetische en moleculaire gegevens uit het kankerregister, healthdata.be, sciensano en het RIZIV. Wat onze e-health- en data-infrastructuur betreft, zijn we zelfs nummer 1 in Europa [2]. Met de mobile health evaluatie piramide was België pioneer in Europa. Al sinds de lancering van het actieplan Digitaal België in april 2015 is de prioriteit het ontwikkelen van de volgende generatie open data. Het doel is om alle publieke gegevens van de federale overheid toegankelijk te maken via één open dataportaal. In maart 2023 werd het Belgisch Gezondheidszorg Data-Agentschap opgericht om het verdere gebruik van gezondheidsgegevens in wetenschappelijk onderzoek te vergemakkelijken. Daarbij is België bij de koplopers in Europa met een eigen data-agentschap. Eén van de belangrijkste activiteiten hierbij is het FAIR maken van gezondheidszorggegevens. FAIR staat voor gezondheidsgegevens die vindbaar, beschikbaar, toegankelijk, interoperabel en herbruikbaar zijn.

Meer info kan je hier terugvinden (in het Engels): https://www.nature.com/articles/sdata201618

Een ander initiatief, geleid door het RIZIV, is de RWE4Decisions. Dit initiatief ontwikkelt een leernetwerk om tussen belanghebbenden af te spreken welke RWD wanneer, door wie en hoe kan worden verzameld, om zo RWE te genereren die patiënten, clinici en gezondheidszorgsystemen helpt bij het nemen van beslissingen.

Er ligt een grote opportuniteit voor België om een ecosysteem van gezondheidsgegevens uit te bouwen en naast zijn leidende rol in klinische proeven, ook een wereldwijde toppositie in RWD-onderzoek te versterken. Toch is er echt geen tijd te verliezen om werk te maken van een ambitieus databeleid.

Digitalisering verwijst naar een brede waaier van technologieën die artsen in staat stelt om gezondheidsgegevens elektronisch te registreren, patiënten om van op afstand toegang te krijgen tot hun gezondheidsdossier of om een follow-up te doen, enz. Met mHealthBelgium behoort België tot de pionierslanden in Europa om gezondheidstechnologieën te ondersteunen in de gezondheidszorg. Bovendien worden de fundamenten van telegeneeskunde en telemonitoring in België gelegd.

Het stopt hier echter niet. Er ligt een grote opportuniteit voor België om een ecosysteem van gezondheidsgegevens uit te bouwen en naast zijn leidende rol in klinische proeven, ook een wereldwijde toppositie in RWD-onderzoek te versterken. Toch is er geen tijd te verliezen om het ambitieus databeleid te implementeren. De farmaceutische industrie heeft enorm veel ervaring en kennis opgedaan in dataprojecten. Wij kijken uit om met onze partners de digitale transformatie van het ecosysteem van de Belgische gezondheidszorg verder te zetten. Samen kunnen we de gezondheidsresultaten van patiënten verbeteren.